ALZHEIMER’ IN ÜÇ EVRESİ
Teşhisi 1901 yılında Doktor Aloysius “Alois” Alzheimer tarafında yapılmıştır. Akıl hastanesinde gözlemlemeye başladığı 51 yaşındaki hasta, kısa süreli hafıza kaybıyla birlikte tuhaf davranışlar sergilemektedir. Hasta bir süre sonra vefat edince Alzheimer inceleme yapmak için izin isteyerek hastanın beynini almıştır. Boyama yöntemi ile yapılan incelemeler sonucunda görülen beyin anomalileri ile de bu hastalık, Alzheimer hastalığı olarak tanınmıştır (Tellioğlu, 2011)•
Alzheimer hastalığı, bilişsel işlevde azalma, nöropsikiyatrik ve davranışsal bozulmalar ve günlük yaşamdaki aktivitelerin yapılmasında zorlanmalara neden olan progresif nörodejeneratife (sinir hücrelerinin kaybı ile sinir sistemi fonksiyonlarının yitimi) bir hastalıktır. Alzheimer hastalığında yaşlanmanın önemli bir risk faktörü olduğu ve görülme riskini arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca genetik yatkınlıkta önemli bir etkendir.
Bilişsel işlevde görülen bozukluklara baktığımızda bunlar; bellek, dikkat, tanıma, lisan, beceri, problem çözme, yargılama, yürütücü işlev ve görsel-mekansal işlevlerdir (Güler, 2011). Bu görülen bozukluklar zaman içerisinde kişinin günlük hayattaki aktivitelerini yapamamasına, bakıma ve desteğe ihtiyaç duymasına neden olmaktadır. Ayrıca bu duruma ek psikopatolojik belirtilerde eşlik eder. Bunlar; depresyon, anksiyete, apati, ajitasyon, varsayımlar, sanrılar, amaçsız dolaşmalar, saldırganlık, yalnız kalma fobisi ve uyku düzensizlikleridir. Hastalığın en önemli özelliği ise sinsice başlayıp yavaş bir şekilde devam etmesidir (Özkay vd., 2011).
Bu hastalık yakınmalara ve bulgulara göre üç evreye ayrılabilir:
1.Erken (Hafif) Evre: Belleğin kayıt fazı korunmuş, geri çağırma ve tanıma fazı bozulmuştur. Yeni bir bilginin öğrenilmesinde güçlük, isimleri unutma, konuşmaların tekrarlanması, soruları tekrar tekrar sorma, anahtarı evde unutup dışarı çıkma, yer yön bulmada zorluk, elektronik aletlerin kullanımını unutma gibi günlük aktivitelerde unutkanlıklar ve dil bozuklukları görülebilir.
2.Orta Evre: Yakın bellekte bozulmalar artarken uzak bellekte de bozulmalar başlar. Yeni bilgi öğrenmek durur, var olan bilgiler kronolojik sıra ile unutulur, dışarıda kaybolma olabilir bu yüzden tek başlarına dolaşamazlar, parasal hesaplamaları tek başlarına yapamazlar, sohbet edemeyecek düzeyde dilsel işlevlerde bozulmalar görülür, yer- kişi-zaman algısı bozulur ve psikopatolojik belirtiler ortaya çıkmaya başlar.
3.İleri (Ağır) Evre: Günlük işleri yapma ve öz bakımda başkalarının yardımına ihtiyaçları olur ve bağımlı hale gelmiştirler, yakın akrabaları ve kendilerini tanımamaya başlarlar, başkalarının konuştuklarını anlamama ve anlamsız sesler çıkarmalar vardır, bu evrenin sonunda ise hastalar yatağa bağımlı hale gelirler (Yıldız, Yüce).
Alzheimer hastalığının ilk ve temel tedavisi, hastanın bilişsel ve hafıza semptomlarını düzeltmeye yönelik olur. Amaç bilişsel durumu iyi hale getirmektir. Bu olmadığında ise ilerlemeyi durdurmaya veya yavaşlatılmaya çalışılır. İkinci olarak da hastalığın ilerleyen evrelerinde görülen psikopatolojik bozukluklar giderilmeye çalışılır. Bu da hastanın yaşam kalitesinde artışı ve bakımı destekleyecek nitelikte olur (Adalı vd., 2020).
Referans
Adalı, A., Yirün, A., Koçer Gümüşel, B., Erkekoğlu, P. (2020). Alzheimer Hastalığının Gelişiminde Biyolojik Ajanların Olası Etkileri. Ankara Ecz. Fak. Dergisi, 44(1), 167-187.
Güler, S. (2011). Yaşlılarda Yürüme Bozuklukları ve Kognitif Yıkım Arasındaki İlişki. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler, 24(4), 331-339.
Özkay, Ü. D., Öztürk Y., Can Ö. D. (2011). Yaşlanan Dünyanın Hastalığı: Alzheimer Hastalığı. S. D. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 18(1), 35-42.
Tellioğlu, S. B. (2011). Alzheimer Hastalığı, Hafif Kogntititf Bozükluğu ve Vasküler Demans Seyrinin Klanik ve Nöropsikolojik Açıdan İncelenmesi. Uzmanlı Tezi, Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Mersin.
Yıldız, N., Yüce, O. Alzheimer Hastalığını Etkileyen Psiko-Sosyal Faktörleri Saptayarak Alzheimer Hastalarına Yönelik Tıbbi Sosyal Hizmet Müdahaleleri Geliştirme. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 36-48.
Learn More