Schadenfreude
Her gün yaşantımızda başka insanların çektiği acıları ve talihsizlikleri görürüz. Bu acılara ve talihsizliklere çekilmemizin nedenlerinden biri onlara karşı duyduğumuz empatidir. Normalde insanların yaşadığı acılar, üzüntüler bizi üzerken, yaşadıkları güzel şeyler de mutlu eder. Fakat, duygularımız olağan ve hatta uygun görünen şeylere ters düşebilir. Kötü talihlere sahip olan insanlara üzülmek yerine başka tatsız duygular hissedebiliriz.
Nedir bu ‘tatsız duygu’?
Bu tarz durumlarda tatsız duygular aslında schadenfreude dediğimiz yani ‘’başka birinin talihsizliğinden, acısından memnuniyet ve zevk hissetme gibi zıt duygulardır’’ (Random House Webster’s Unabridged Dictionary, 1998, 1713). Diğer insanların başına gelen talihsizliklerden zevk duymak rahatsızlik verici olabilir çünkü insan doğasının tatsız bir yönünü vurgular, özellikle de bu zevk kötü niyetli ve neşeli göründüğü zaman.
‘Shadenfreude’ neden olur?
- İnsanlar başka birinin talihsizliğinden kazanç elde etmek isteyebilir ve bu durum onlara zevk verebilir. Zevk kişisel çıkarlara verilen doğal bir reaksiyondur. Fakat, başkalarının acı çektiğini görmek, doğrudan rekabet yoluyla aktif olarak kazanılmadığı için daha sinsi ve dolayısıyla gayri meşru bir zevk sağlar
- Sonucun hak edilmesi ile adaletin sağlanmasından dolayı ortaya çıkan genel memnuniyet duygusu arasında güçlü bir bağlantı Schadenfreude’nin oluşması için olanak sağlar. Çoğu zaman, başka bir kişinin talihsizliği ‘’hak edilmiş’’ olarak algılanabilir ve bu durum, ne kadar karşıdaki kişi acı çekerse çeksin, sevindirici olabilir çünkü kişinin başına gelen talihsizliği ‘hak ettiği’ düşünülür.
- Schadenfreude için olgunlaşan koşulları yaratmada kıskançlığın rolü büyüktür. Her ne kadar schadenfreude zevk verici olurken, kıskançlık acı verici olsa da, kıskançlık schadenfreude’nin oluşması için önemli bir faktördür. Üçüncü neden aslında schadenfreude için ilk iki açıklamayı yansıtır. Kıskanılan bir kişinin başına gelen talihsizlik, diğer şeylerin yanı sıra, hoş bir kişisel kazanım ve öznel ama tatmin edici bir hak etme duygusuna yol açabilir.
Referanslar
Smith, R. H., Powell, C. A. J., Combs, D. J. Y., & Schurtz, D. R. (2009). Exploring the When and Why of Schadenfreude. Social and Personality Psychology Compass, 3(4), 530–546. https:// doi.org/10.1111/j.1751-9004.2009.00181.x
Leach, C. W., Spears, R., Branscombe, N. R., & Doosje, B. (2003). Malicious pleasure: Schadenfreude at the suffering of another group. Journal of Personality and Social Psychology, 84(5), 932–943. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.5.932
Smith, R. H., Turner, T. J., Garonzik, R., Leach, C. W., Urch-Druskat, V., & Weston, C. M. (1996). Envy and Schadenfreude. Personality and Social Psychology Bulletin, 22(2), 158–168. https:// doi.org/10.1177/0146167296222005
Random House Webster’s Unabridged Dictionary. (1998). New York, NY: Random House.
Related Posts
AMOK SENDROMU
Kaynaklarda “Koşan Amok veya Amok Koşucusu (Running Amok)” olarak isimlendirilen...
DUYGUSAL YEME
Dünyaya geldiği andan itibaren insanların hayatlarını devam ettirebilmek,...
ALKOLİZM VE GENETİK
Alkol tüketiminin en büyük zararı bağımlılığa neden olmasıdır. Bağımlılığın...
Stockholm Sendromu
1973 yılında İsveç’in Stockholm kentinde firari bir mahkum dört banka çalışanını...