BENLİK KURGUSU
Bir kişiyle ne kadar çok ortak noktamız olsa da ondan farklılaşan bir noktamız mutlaka vardır. İnsanları birbirinden ayıran; bir şeyleri farklı algılaması ve farklı yorumlamasıdır. Bunun en temel sebeplerinden biri de kültürel farklılıklardır. Bu nedenle Markus ve Kitayama (1991) 2 farklı benlik kurgusu tanımlamıştır; bağımsız benlik kurgusu ve karşılıklı-bağımlı benlik kurgusu. Ayrıca birçok araştırmada benlik kurgusu bu iki ucu temsil ettiği düşünülerek Doğu-Batı kültürleri çerçevesinde ele alınmıştır. Doğu kültürünün daha çok karşılıklı-bağımlı benlik kurgusunu temsil ettiği, Batı kültürünün ise bağımsız benlik kurgusunu temsil ettiği iddia edilmektedir. Doğrudan bir genelleme yapmak doğru olmasa da kişileri bazı ortak noktalarına göre sınıflamak yanlış olmayacaktır.
Şimdi bağımsız benlik kurgusunun ve karşılıklı-bağımlı benlik kurgusunun ne olduğuna daha yakından bakalım;
Bağımsız benlik kurgusuna sahip olan kişi kendini diğer insanlardan ve kültürel bağlamdan uzaklaşmış olarak görmektedir. Kültür, insanların diğerlerinden bağımsız olmasını ve kişinin benzersizliğini keşfetmesini ister. Bu ortamda yetişen kişi genel olarak kendini bağımsız bir birey olarak görmekte ve davranışlarının arkasındaki motivasyonu arzuları, düşünceleri gibi kendi içsel niteliklerinden kaynaklanmaktadır. Burada kişi kendisini gerçekleştirmeye yönelik adımlar atar ve kendisini diğerleriyle karşılaştırır.
Karşılıklı-bağımlı benlik kurgusuna sahip olan kişiler ise bunun tam tersidir. Bu noktada kültür, insanlar arasında karşılıklı bağımlılığı sürdürmek ister. Kişi kendini başkalarının bir parçası olarak görür. Kişinin davranışlarının arkasındaki motivasyon diğerlerinin içsel durumudur. Yani davranışlarını başkalarının düşünce ve eylemlerine atıfta bulunarak açıklar. Duruma ve başkalarına uyum sağlamak bu benlik kurgusunda oldukça önemlidir.
Belli bir kültürdeki mevcut durum, benlik kaygılarını oluşturma ya da hangi benlik kurgusunun daha baskın olacağını belirleme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle benliğin deneyimlenmesinde durumsal ipuçlarının önemi büyüktür (Triandis, 2001).
Peki hangi benlik kurgusuna sahip kişiler daha mutludur?
Bağımsız benlik kurgusuna sahip kişiler, karşılıklı-bağımlı benlik kurgusuna sahip kişilerle karşılaştırıldığında yaşam doyumu ve pozitif duygu durumu puanları anlamlı derecede daha yüksek çıkmıştır. Yani kişi başkalarından ya da bağlamdan uzak olduğunda kendini daha mutlu hissetmekte, başkalarıyla ilişki halinde olduğunda ise daha az mutlu hissetmektedir (Koydemir & Mısır, 2015).
Son olarak benlik kurgusunun ve materyalizmin gösterişçi tüketim üzerindeki etkisini araştıran oldukça orijinal bir çalışmada karşılıklı-bağımlı benlik kurgusuna sahip olan kişilerin kendi benliklerini çevresindeki kişilerine göre kurguladıkları için daha fazla gösterişçi tüketim eğiliminde olacağı ifade edilmiştir. Tam tersi şekilde bağımsız benlik kurgusuna sahip olan kişiler benlik kurgularını diğerlerinden bağımsız kurguladıkları için daha az gösterişçi tüketimde bulunacaklardır (Akın, 2021).
Referanslar
Akın, M. S. (2021). Benlik kurgusu ve materyalizmin gösterişçi tüketim eğilimine etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 22(1), 219-239.
Koydemir, S. & Mısır, S. (2015). Benlik kurguları ve mutluluk: Deneysel bir hazırlama çalışması. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 5(44), 49-60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42746/515946
Markus, H. R. & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review. 98. 224-253.
Triandis, H. C. (2001). Individualism-collectivism and personality. Journal of Personality, 69, 907-924.
Related Posts
KIRIK CAMLAR TEORİSİ
Kırık camlar teorisinin temelinde en küçük bir düzensizliğin suçu tetikleyebilme...
Stockholm Sendromu
1973 yılında İsveç’in Stockholm kentinde firari bir mahkum dört banka çalışanını...
SOSYAL KAYGI BOZUKLUĞU NEDİR?
Sosyal kaygı bozukluğu, kişinin çevresindekilerin gözlerinin...
ERGENLİK DÖNEMİNDE ROMANTİK İLİŞKİLER
Romantik ilişki kurmak ergenlik döneminin en önemli özelliklerinden birisidir....