KIRIK CAMLAR TEORİSİ
Kırık camlar teorisinin temelinde en küçük bir düzensizliğin suçu tetikleyebilme olasılığı bulunmaktadır. Bunu için ise toplumların en ufak yasadışı durumlara karşı dikkatli olmaları gerektiği söylenmektedir (alıntılayan Yazıcı, 2018). Bu teori, 1969 yılında Amerikalı suç psikoloğu Philip Zimbardo’ nun yapmış olduğu deneyden yola çıkarak oluşturulmuş, 1982 yılında da sosyal bilimci olan James Wilson ve George Kelling tarafından makale olarak yayılanmıştır. Deneyde Zimbardo suç ile mücadele için yeni bir bakış açısı ortaya koymuştur.
Teorinin ortaya çıkışındaki deneyi ve oluşturulan bakış açısını inceleyelim:
Zimbardo, suç oranının yüksek olduğu, düşük sosyoekonomik düzeye sahip bireylerin yaşadığı Bronx bölgesi ile yüksek yaşam standartlarına ve yüksek sosyoekonomik düzeye sahip bireylerin yaşadığı Palo Alto bölgesine plakası olmayan, kaputu aralık, 1959 model birer araba bırakmıştır. Bronx’ ta terk edilen araba birkaç dakika sonra bir baba, anne ve çocuk tarafından yağmalanarak aküsü ve radyatörü çalınmıştır. Yirmidört saat içerisinde arabanın camları parçalanmış, döşemeleri yırtılmış ve artık değerini yitirmiştir. Tüm bu yaşanılan durum Zibardo tarafından gizli bir şekilde kaydedilmiştir. Bir haftadan uzun süredir Palo Alto bölgesinde bulunan terk edilmiş arabaya kimse dokunmamıştır. Bunun üzerine Zimbardo balyoz ile arabaya kasıtlı bir şekilde vurarak kelebek camını kırmıştır. Kısa bir süre içinde araca verilen zararı gören Palo Alto’ daki insanlar aracın sahipsiz olduğunu düşünerek yağmalamaya başlamışlardır. Zimbardo bunun üzerine ilk camın kırılması ya da çevrenin kirlenmesine neden olan ilk duvar yazısına izin verilmesi durumunda gerçekleşecek suçların ve kötü gidişatın önüne geçilemeyeceğini belirtmiştir (Doğan, Sevinç, 2011).
Kırık camlar teorisi ile çıkarılması gereken önemli sonuç, suç ile mücadele için kentlerin düzenli ve bakımlı olması gerektiğidir. Bu da ancak halkın bu mücadeleye teşvik edilmesi ve katılması ile mümkün olur. Olumsuzlukların, suçların, düzensizliklerin olmasında ise tek bir hata yeterlidir ve devamı da bir o kadar hızlı gelir (Şenol, 2022). Bu durum hayatın her alanında karşımıza çıkar ve bir defadan bir şey olmaz düşüncesi ile hareket edildiğinde sonucunda bir çok şey olduğu görülür. Buna örnek olarak da ilk kavga, ilk işlenilen suç, ilk yalanlar, ilk aldatmalar verilebilir. Hayatın bu yönlerindeki kırgınlıklar tamir edilmez ise hem başkaları tarafından hem de kişinin kendisi tarafından da tekrar ve tekrar yaşanacağı unutmamalıdır.
Yazar:
Pamir Sina Arıtan
Referanslar:
Doğan, H. İ., Sevinç, B. (2011). Suç Teorileri ve Şehir Güvenliği: Bitlis İliyle İlgili Genel Bir Değerlendirme. Polis Bilimleri Dergisi, 13(4), 27-53.
Fotoğraf: Lars H Knudsen: https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/kapali-mavi-ve-cok-renkli-ahsap-kapilar-3046373/
Şenol, L. (2022). Örgütsel Kırık Camların Üretim Karşıtı İş Davranışları Üzerine Etkisi: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Intertnational Social Sciences Studies Journal, 8(97), 1518-1526.
Yazıcı, N. (2018). Hile Üçgeni: Fırsatların Önlenmesinde Kırık Camlar Teorisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(3), 843-851.
Related Posts
DİSSOSİYATİF KİMLİK BOZUKLUĞU
DKB Nedir? Yaygın olarak ‘Çoklu Kişilik Bozukluğu’ olarak bilinen...
KUSURLU GÜZELLİK: KİNTSUGİ
Bizler, ömür boyu hayatımızın her alanında mükemmelliği arıyoruz. Mükemmel olan...
Mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçilik ile ilgili araştırmaların 20.yüzyıl sonlarına doğru başladığı...
Door-in-the-face
Bir ‘’Uyma’’ Metodu; Yüzüne Kapıyı Çarpma Tekniği Psikolojide ‘’uyma’’...