OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNDA OTİZM
Otizm nedir, nasıl anlaşılır, anne karnında tespit edilebilir mi? gibi sorular günümüzde merak edilen sorulardan sadece birkaçıdır. Otizm, çağlar boyu var olması muhtemel bir bozukluktur. Bilim insanı Jan Itard ve Jon Hasar otizmi 1700’ lü yıllarda detaylı olarak incelemişler fakat tanı koymadan farklı kişiler olarak adlandırılmışlardır. Otizm terimi ilk olarak 1910 yılında Eugen Bleuler tarafından dış dünyaya kendini soyutlayan bireyler için kullanılmıştır. İlk klinik çalışmalar ise 1943 yılında Dr. Leo Kanner tarafından yapılmıştır. 1980 yılından sonrada otizm vakalarında yoğunluk görülmeye başlanmış bunun nedeni ise tanı kriterlerindeki değişimlerden kaynaklanmıştır (Çanak, 2008).
Peki otizm nedir? Küçük yaşlarda görülen ve hayat boyu devam eden nörogelişimsel bozukluktur. Otizm, iletişim ve sosyal ilişkilerde zayıflık, stereotipik (yineleyici) davranışlar, sınırlı ilgi alanları ile karakterize olmaktadır (APA, 2014). Bunların dışında görülen davranışlar ise bazı kokulardan, yiyeceklerden ve dokulardan aşırı hoşlanma ya da hiç hoşlanmama, işitsel ve görsel uyarıcılara aşırı reaksiyon verme ya da hiç reaksiyon vermeme, zararsız şeyler karşısında kaygılanma, çevresindeki kişilere zarar verme veya tehlikelerin farkında olmama olabilir. Ayrıca bir dil öğrenememe, yeme problemleri, öfke problemleri, uyku problemleri ve cinsel problemlerde görülebilir (alıntılayan Yezdan Karadeniz, 2007).
Otizmin sadece nörolojik değil aynı zamanda sindirim hastalıkları ile karakterize metabolik hastalıklarla birlikte gelişen bir bozukluk olduğu gözlemlenmiştir. Bu açıdan otizmli bireylerde diyet uygulanması henüz kanıtlanmasa da metabolizma açısından yardımcı olan faktörlerden biri olarak gösterilmektedir. Ayrıca otizmli bireyler çiğnemeyi bilmedikleri için beslenmelerinin tek çeşitli olması kabızlık veya ishal, karında şişkinli gibi şikayetlere de neden olabilmektedir. Bu konuda otizmli bireylere verilen eğitimler, ailelerin beslenme konusunda bilinçlenmeleri ve özellikle yapılan glütensiz ve kazeinsiz diyetlerin yararlı olduğu görülmektedir (Gürsoy, Andaç Öztürk, 2019).
Otizm, down sendromu gibi kromozun eksikliği veya fazlalığından kaynaklanmadığı için anne karnında teşhis edilemez. Ancak araştırmalara göre bebeklik döneminde yapılan bazı farklı davranışlar otizmin belirtisi olabilir. Örneğin; seslere ya da ismine tepki vermeme, göz temasından kaçınma, kendi başlarına ya da akran gruplarıyla oyun oynamama, eşyaları sıraya dizme, bazı eşyaları döndürme ve dönen eşyalara uzun süre bakma gibi durumlar otizm için erken tanı kriteri olabilir. Ancak otizm tanısının konulabilmesi için öncelikle bir uzman ile görüşülmesi gerekilmektedir.
Otizm tanısından sonra yapılması gereken ailenin bu konu ile ilgili bilgilendirimesi ve çocuğun eğitime yönlendirilmesidir. Eğitimlerde genellikle iletişimin, sosyal becerilerin ve olağan dışı davranışların hafifletilmesi üzerine odaklanılmıştır. Tedavideki çalışmalarda en büyük umut psikolojik kökenli olanlardır. En önemli tedavilerden biri de davranışsal tedavidir. Otizm için etkili olabilecek bir ilaç tedavisi ise henüz bulunmamıştır. Otizm gibi nörolojik bozukluklarda psikolojik tedavinin önemli bir tedavi yöntemi olduğuda bilinmelidir (Kring ve ark., 2017).
Yazar:
Pamir Sina
Referans
Amerikan Psikiyatri Birliği, (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı (DSM-5). (Köroğlu, E. çev.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Çanak, N. (2008). Otizimli Çocukların Resimlerinini İncelenmesi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gürsoy, G., Andaç Öztürk S. (2019). Otizm Spektrum Bozukluklarında Beslenme Yaklaşımı. Aydın Sağlık Dergisi, 5(2), 111-119.
Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, G., Neale, J. (2017). Anormal Psikolojisi/Psikopatoloji. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
Tezdan Karadeniz, A. (2007). Otistik Çocukların Ailelerin: Nörobilişsel ve Klinik Bulgular. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
Related Posts
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Tıp literatüründe travma: insan vücudunun iskelet,deri,kafatası ve benzeri...
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Tıp literatüründe travma: insan vücudunun iskelet,deri,kafatası ve benzeri...
Kendini Gerçekleştiren Kehanet
Pygmalion etkisi şeklinde de adlandırılabilen kendini gerçekleştiren kehanet...
Ergenlerin İnternet Kullanımı ile Madde Bağımlılığı Arasındaki İlişki
Ergenlik döneminde kişiler birçok değişiklik yaşarlar. Bunlardan biri de...