Travmatik Beyin Hasarlarında GörülenPsikopatolojik Sorunlar
Travmatik beyin hasarları dış bir etken ile meydana gelen, motor becerilerini veya yürütücü işlev becerilerini bozan sağlık problemidir. Yürüme, görme, işitme ve yutmada zorluk gibi fiziksel sorunlar olabileceği gibi dikkat, algılama, anlama, dil ve konuşmada bozukluk gibi bilişsel sorunlar da olabilir, bunların beraberinde de psikolojik problemler ortaya çıkabilir. Ancak beyin hasarından sonra bu sorunlar hemen ayırt edilemeyebilir, etkilerin ortaya çıkışı saatler, günler, haftalar hatta aylarda sürebilir. Travmatik beyin hasarlarında kaynaklanan bu durum kısaca ‘sessiz salgın’ olarak açıklanmaktadır. Hasarın tesiri yaşanılan duruma göre hafif, orta ve ağır seviyelerde olabilmekte ve bunlara bağlı olarak psikolojik problemlerde de değişiklikler görülebilmektedir (Erim vd., 2021).
Erken dönemdeki travmatik beyin hasarlarında amnezi (hafıza kaybı), oryantasyonda bozulma ve konfüzyon (bilinç bulanıklığı) ile karşılaşıldığında amnezinin süresi, beyin hasarının kriterleri olarak kullanılmaktadır. Hastaların yaşadıkları kazayı reddetme, anılarla gelen öfke ve sıkıntı gibi davranış bozuklukları da hasarın şiddeti ile ilgili bilgi vermektedir (B. Sadock, V. Sadock, 2000).
Travmatik beyin hasarlarında sıklıkla görülen bozukluklardan biri anksiyetedir. Bu bozuklukla sosyal aktivitelerden uzak durma, yaşanılan olayları ani şekilde hatırlama, obsesif kompulsif davranışlar, düşünmekte zorlanma, uyumakta zorluk çekme, tedirginlik ve gerginlik gibi bir çok problemle baş edilmektedir. Diğer bir bozukluk ise depresif bozukluktur. Beyin hasarlı hastalarla yapılan bir araştırmada majör ve minör depresyonun travmaya bağlı geliştiği gözlemlenmiştir. Ayrıca mani de bu hasarın bir sonucu olarak görülmüş ve bireylerin duygudurumunda heyecan, rahatsızlık ve öforik davranışlar ortaya çıkmıştır (Jorge vd., 2004).
Demans, deliryum ve kişilik bozuklukları da beyin hasarlarında ortaya çıkan diğer bozukluklardandır ve bu bozukluklar bireyin sosyal ve iş çevresinde sıkıntılara neden olmaktadır. Günümüzde buna örnek olarak gösterilen vakalardan biri Phineas Gage vakasıdır. Demiryolu şirketinde çalışan Gage son derece kibar, bakımlı, disiplinli, atletik yapıda ve insanların sevdiği biri iken bir patlama sonucunda sol yanağından girip kafatasını delerek prefrontal korteksini parçalayan demir levye ile tam tersi kişilikte herkese küfür eden, kaba, saygısız ve düzensiz biri olmuştur.
Yaşanılan bu kaza ile ortaya çıkan sonuçta travmatik beyin hasarlarında kişilik değişikliklerinin oluştuğu ve bunun hem bireyi hem de çevresindeki insanları psikolojik olarak olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Hastaların bu etkileri sık olarak yaşanması ve iyileşmelerindeki gecikmelerden sonra uygulanmaya başlayan duygusal ve psikolojik destek sonucunda gözlemlenen olumlu yöndeki gelişmeler psikoterapinin önemini ortaya koymuştur.
Referans
Erim, A., Erkaya, B., Evereklioğlu G., Arslan, N., Toprak, V., Kurtuluş, Z., Polat, Z. (2021). Dil ve Konuşma Terapisti Adaylarının Travmatik Beyin Hasarına Yönwlik Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. J Health Pro Res, 3(2), 55-63
http://www.academia.edu/37064340/Phineas_Gage_Vakası.docx
Jorge, R. E., Robinson, R.G., Moser D., Tateno A., Crespo-Facorro B., Arndt S. (2004). Major Depression Following Traumatic Brain Injury. Arch Gen Psychıatry, 61, 42-50
Sadock, B. J., Sadock, A. V. (Ed). (2000). Kaplan & Sadock’s Comprehensive Textbook of Psychiatry (7th ed.). Lippincott Williams & Wilkins
Related Posts
MUNCHAUSEN SENDROMU
Munchausen sendromu, Asher tarafından 1951 yılında hastanelerarası dolaşarak ve...
WERNİCKE KORSAKOFF SENDROMU
Islak beyin olarak da adlandırılan Wernicke Korsakoff sendromu, 19. Yüzyılda...
Mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçilik ile ilgili araştırmaların 20.yüzyıl sonlarına doğru başladığı...
YAŞLILARDA DEPRESYON
Depresyon, yaygın düşüncenin aksine yaşlanmayla birlikte gelişen doğal bir süreç...