PSİKOLOJİDE ETİK
Etik yönetmeliğin amacı mesleğin ve bilimin standartlarını belirlemek, bu standartları en yüksek düzeylerde uygulamak ve bu standartları korumaktır. Aynı zamanda etik yönetmelik meslektaşlar için ortak değerler belirlemektedir. Etik yönetmelikte 5 temel ilke yer almaktadır;
- Yetkinlik / Yeterlilik: Psikolog hem yetkinliğini korumak hem de kendini geliştirmek amacıyla resmi eğitiminin yanı sıra bilimsel gelişmeleri ve gerekli ek eğitimleri takip etmeli ve bunları kendi deneyimi ile birleştirmelidir. Bir çalışmaya başlamadan önce bunu için yeterli mesleki bilgi, donanım, deneyime sahip olup olmadığını değerlendirmelidir. Kendini yetkin görmediği noktada gerekli eğitimi / süpervizyonu almalı ya da danışanı bu konuda yetkin bir meslektaşa yönlendirmelidir.
- Yararlı Olmak ve Zarar Vermemek: Psikolog hizmet verirken karşısındakinin yüksek yararını düşünerek hareket etmelidir. Zarar vermekten kaçınmalı, bilgi ve deneyimini kötüye kullanmamalıdır. İnsanlardan zorla bilgi almaya çalışmamalı ya da insanları itiraf ettirmek için zorlamamalıdır. Hizmet verdiği kişilerle ilişkisinin özelleşmesinin ve cinselleşmesinin önüne geçmeli, kimseyle çoklu ilişkiye girmemelidir.
- Çoklu ilişki, mesleki rolü gereği profesyonel bir ilişki içindeyken psikoloğun, o kişi ile ek bir rolü üstlenmesi ya da o kişinin yakın ilişkide olduğu başka bir kişiyle ilişkiye girmesi olarak tanımlanmaktadır.
- Sorumluluk: Psikolog hizmet verdiği kişilere süreçle ilgili bir değerlendirme ya da müdahale yaparken doğru bilgilendirme yapmalıdır. Ayrıca kişilerin ya da kurumların bilgilerini gizli tutmaktan sorumludur. Bu nedenle kişilerin sesini / görüntüsünü kaydetmeden önce izin almalıdır. Gerektiği durumlarda (yazılı ve sözlü raporlar, süpervizyon, konsültasyon vb.) kişilerin isimlerini ve ayrıntılarını saklayarak bilimsel ve profesyonel amaçlar doğrultusunda profesyonel kişilerle paylaşmalıdır. Kişilerin medyada teşhirinin önüne geçmelidir. Kişinin özel bilgilerinin paylaşılmasının gerektiği durumlarda kişiden izin almalıdır.
- Gizlilik ilkesinin göz ardı edileceği bazı durumlar vardır. Bunlar; hizmet verilerinin kendisine, psikoloğa veya diğer insanlara zarar verdiği ya da verebileceği durumlar ve hizmet alanın 18 yaş altında olduğu çocuklar ve ergenler ile cezai ehliyetinin olmadığı yaşlılar ve engellilerdir.
- Dürüstlük: Psikolog hizmet verdiği kişileri yanıltmaktan, kandırmaktan, aldatarak zarar vermekten ya da bilerek doğruları gizlemekten kaçınmalıdır. Tarafsız ve saygılı olmalıdır. Verdiği sözleri tutmaya çalışmalı, gerçek dışı sözler vermemelidir. Eğitimi, deneyimi, yetkinliği, verdiği hizmetler, ücret, araştırma sonuçları hakkında yanlış bilgi vermemelidir. Herhangi bir konuda bilgi verirken verdiği bilgilerin nesnel ve tam olmasına özen göstermeli, uzmanlığı dışındaki konularda açıklama yapmaktan kaçınmalıdır.
- İnsan Haklarına Saygı ve Ayrımcılık Yapmama: Psikolog insan haklarına ve onuruna saygı göstermeli; hizmet verdiği kişilerin yaş, kimlik, cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim, etnik köken, din, mezhep, sosyo-ekonomik düzey ve engelli oluşa karşı ayrımcılık yapmamalıdır. Aynı zamanda meslektaşlarının ve diğer profesyonellerin bilgisine, bakış açısına, deneyimine, sorumluluklarına ve uzmanlıklarına karşı saygılı olmalı ve bunu korumalıdır. Ayrıca kendi kişisel, kültürel ve sosyal geçmişinin, cinsel yöneliminin neden olduğu kısıtlamaların çalışmaları üzerinde etkili olabileceğinin farkında olmalıdır.
Kaynakça
Türk Psikologlar Derneği. (2003). Türk Psikologlar Derneği etik yönetmeliği.
Related Posts
Sınırda Kişilik Bozukluğu ve Yakın Partner Şiddeti İlişkisi
14 Eylül 2023
Yakın partner şiddeti (IPV), ‘’yakın bir ilişki içerisinde kişinin başka bir...
TAMAMLANMAMIŞ HİKAYEM: ZEİGARNİK ETKİSİ
14 Eylül 2023
YUNANCA ‘gnosis’, episteme ile eş anlamlı olup bilgi ya da bilim anlamına...
Stockholm Sendromu
17 Mayıs 2023
1973 yılında İsveç’in Stockholm kentinde firari bir mahkum dört banka çalışanını...
Klasik Koşullanma Perspektifi Üzerinden Fobiler
4 Nisan 2023
‘Klasik Koşullanma’, Rus fizyolog Ivan Pavlov tarafından keşfedilmiş ve...