Travma Ve Limbik Sistem

Travma ve Limbik Sistem

Limbik Sistem Nedir?

‘Limbik Sistem’ terimi Paul Borca tarafından tanıtılmıştır. Günümüzde sistemin yapıları; hipotalamus, hipokampus, amigdala ve septal çekirdek içermektedir. Bu yapılar büyük ölçüde birbirlerine bağlıdır ve kendi örtüşen işlevleri vardır. Yapılar; hafızamızdan, duygularımızdan, duygusal öğrenmemizden ve davranışımızdan, ayrıca motivasyondan sorumludur.

Travma ve Limbik Sistem

Travmalar, özellikle çocukluk çağı, psikiyatrik durumlar için önemli bir risk faktörüdür. Yapılan araştırmalarda, travmanın etkilerine limbik sistemin aracılık ettiği varsayılmaktadır. Bunun yanı sıra, limbik sistemi oluşturan yapıların işlevini yitirmesi veya bir travmaya bağlı olarak zarar görmesi sonucunda, kişinin yaşamını ciddi anlamda etkileyebilecek rahatsızlıklar meydana gelebilir.

Limbik sistem içerisinde yer alan ‘amigdala’; hafıza, duygu, tehdit algısı ve korku öğrenmede önemli rol oynar. Gelen bir uyaranın bir tehdit oluşturup oluşturmadığının ilk yorumunu yapar ve duyusal uyaranları hormonal ve duygusal sinyallere dönüştürerek duygusal tepkileri başlatır. ‘Travma Sonrası Stres Bozukluğu’ (TSSB) kriterlerini karşılayan olgularda travmayla ilişkili herhangi bir duyusal uyaranda amigdala duyarlılığının arttığı gözlemlenmiştir.

Buna ek olarak, yapılan başka bir araştırmada, TSSB ye sahip olan kişilerde, travmalar hatırlandığı zaman, sağ amigdala aktivasyonu, zararsız bir uyaranın bir tehdit olarak yanlış yorumlamasına neden olabilir. Bu durum uygun olmayan dövüş/kaç/donma tepkilerini hızlandırdığını öne sürülmüştür. Bunun sonucu olarak; sistemin küçük tahrişlerden kalıplaşmış, bütüncül bir şekilde tepki vermesine neden olarak deneyimden öğrenmeyi engelleyebilir.

‘Hipokampus’, limbik sistemin içerisinde yer alan bir diğer yapıdır. Bellek ve öğrenme için önemli bir yapı olan hipokampüs, düzgün çalışmaması veya travmalara bağlı darbelere maruz kalması, kısa süreli hafızanın zedelenmesine neden olabilir. Bu durum eski anıların ve uzun süre önce öğrenilmiş şeylerin hafızada tutulmasına rağmen kısa süre önce yaşanan şeylerin hafızada tutulamamasına yol açabilir. Uzun süre strese maruz kalma durumunun hipokampuse zarar verdiği açıklanmıştır. Erken istismar ve ihmalin hipokampusun olgunlaşmasını önemli ölçüde etkilediğine dair kanıtlar sunulmuştur. Bu da bu tür travmatik geçmişleri olan çocukları tehlike ve tehdit yönünde duyusal girdileri yanlış yorumlaya karşı savunmasız hale getirebilir.

Travmanın limbik sistemle ilişkisi sadece yukarıda açıklamış olduğum amigdala ve hipokampüsle değil, diğer yapılarla da alakası olduğu farklı makalelerde incelenmiş ve açıklanmıştır.

Referanslar

Usta, B. Ş. (2022, March 28). Limbik Sistem. Medicana Hastaneler Grubu. https:// www.medicana.com.tr/saglik-rehberi-detay/15395/limbik-sistem

Gul,I. G., Eryılmaz, G. (2015). Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Nörobiyolojisi: Bir Gözden Geçirme. Klinik Psikiyatri, 18:71-79.

de Souza Queiroz, J., Etain, B., Boisgontier, J., Poupon, C., Duclap, D., D´Albis, M., Daban, C., Handami, N., Cabon, C., Delavest, M., Bellivier, F., Leboyer, M., Chantal, H., & Houenou, J. (2015). The Effects of Childhood Trauma On Limbic Structure and Connectivity: a Multimodal MRI Study in Healthy Subjects. European Psychiatry, 30, 77. https://doi.org/10.1016/s0924-9338(15)30066-3

Chow, Y., Masiak, J., Mikołajewska, E., Mikołajewski, D., Wójcik, G. M., Wallace, B., Eugene, A., & Olajossy, M. (2018). Limbic brain structures and burnout—A systematic review. Advances in Medical Sciences, 63(1), 192–198. https://doi.org/10.1016/j.advms.2017.11.004

Van der Kolk, B. A. (2003). The neurobiology of childhood trauma and abuse. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 12(2), 293–317. https://doi.org/10.1016/ s1056-4993(03)00003-8