DUYGUSAL YEME
Dünyaya geldiği andan itibaren insanların hayatlarını devam ettirebilmek, büyümek, gelişmek ve üretken olabilmeleri adına vücutlarına yeterli besin almalarına, beslenme adı verilmektedir. Buna bağlı olarak, kişinin beslenmesini bilinçli bir şekilde gerçekleştirmesi gerekmektedir (Baysal, 2007). Her ne kadar beslenme fizyolojik bir gereksinim olarak görülse de psikolojik açıdan da oldukça önemli bir rolü vardır. İnsanlar üzgün, öfkeli, baskı altında, heyecanlı, stresli ya da mutlu hissettikleri durumlarda da yeme davranışında artma ya da azalma gözlemlenebilmektedir (Konttinen, 2012). Bu gibi durumlarda, herhangi bir fizyolojiye bağlı olmadan, yemek yeme zamanı gelmeden ya da herhangi bir sosyal gereklilik olmadan, duygulanıma karşı gerçekleştirilen yemek yeme davranışı duygusal yeme olarak adlandırılmaktadır (Sevinçer ve Konuk, 2013). Duygusal yemek yemeye sebep olan duygusal açlık fizyolojik açlıktan, beklenmedik bir şekilde başlaması ve bireyin yiyecek ayrımı yapmadan özellikle şekerli, tuzlu ve yağlı yiyeceklerin tercih edilmesi yönüyle farklılaşmaktadır (Benton ve Donohoe, 1999).
Yapılan araştırmalarla bireylerin yeme davranışını ve duygusal durumları arasındaki ilişki incelenmiştir. Macht (2008) araştırmaya katılan bireyler arasında farklılar olduğunu belirtmiş olsa da genellikle stres, depresyon, öfke ve anksiyete gibi olumsuz olarak adlandırılan duyguların, yeme davranışının artmasına neden olduğunu ve bireylerin beslenme ile ilgili alışkanlıklarında değişimlere neden olduğunu belirtmiştir. Buna karşılık yapılan başka bir araştırmada mutluluk gibi pozitif olarak adlandırılan duyguların vücuda alınan besinlerden zevk almaya ve sağlıklı besinlerin tercih edilmesine sebep olmuştur (Macht, Roth ve Ellgring, 2002). Literatür incelendiğinde duygusal yemenin; stres, depresyon, ebeveyn modellemesi, öfke, can sıkıntısı ve mutlulukla ilişkili olduğu gözlemlenmiştir. Son zamanlarda duygusal yemenin, obezite ve beden kitle indeksiyle ilişkili olduğu görülmüştür, bu sebeple tedavi kısmında psikoterapinin önemi de oldukça artmıştır (İnalkaç ve Arslantaş, 2018).
Duygusal yeme hakkında bilinçlenmenin, okumanın tedavide destekleyici olduğu gözlemlenmiş olsa dahi bu konuyla ilgili yeterli araştırma bulunmadığı için, kesinlikle okumanın tedavi edici bir unsur olduğu söylenmemektedir (Troscianko, 2018). Bunun dışında bireylere yedikleri yiyecekler hakkında farkındalık kazandırmak oldukça önemlidir. Bireylerin besinlerin hangisini, nerede ve nasıl yiyeceğini düşünmesi; dış etmenlerin yemek yeme üzerinde yarattığı etkiyi fark etmesi ve besinlerle ilgili yargılamalar yapabilmesi, farkındalığın oluştuğunu göstermektedir (Çolak ve Aktaç, 2019). Bunun yanı sıra sezgisel yeme eğitimi de duygusal yemek yeme ile başa çıkmada destekleyicidir. Bu eğitimde bireylerin acıkma ve doyma gibi yemek yemeye başlama ve sonlandırma üzerinde durulmaktadır (Özkan ve Bilici, 2018). Düzenli bir tedavi, farkındalık ve duyguların kontrolü tedavide oldukça önemlidir ve tedavinin etkililiğini arttırmaktadır (Woolsey ve ark., 2013).
KAYNAKÇA
Baysal, A. (2007). Beslenme. 11. Baskı, Ankara, Hatiboğlu Yayınevi.
Benton, D., ve Donohoe, R. T. (1999). The effects of nutrition on mood. Public Health Nutrition, 2(3), 403-409.
Çolak, H., ve Aktaç, Ş. (2019). Ağırlık yönetimine yeni bir yaklaşım: Yeme farkındalığı. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(3), 212-222.
İnalkaç, S., ve Arslantaş, H. (2018). Duygusal yeme. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 27(1), 70-82.
Konttinen, H. (2012). Dietary habits and obesity: The role of emotional and cognitive factors. (Academic Dissertation, Helsinki University of Social Research Department), Finland.
Macht, M., Roth, S., ve Ellgring, H. (2002). Chocolate eating in healthy men during experimentally induced sadness and joy. Appetite 39(2), 147-58.
Macht, M. (2008). How emotions affect eating: A five-way model. Appetite 50(1), 1- 11.
Özkan, N. ve Bilici, S. (2018). Yeme davranışında yeni yaklaşımlar: Sezgisel yeme ve yeme farkındalığı. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 16-24.
Sevinçer, G., M. ve Konuk, N. (2013). Emosyonel yeme. Journal of Mood Disorders, 3(4), 171-178.
Troscianko, E., T. (2018). Literary reading and eating disorders: survey evidence of therapeutic help and harm. Journal of Eating Disorders, 6(8), 3-17.
Woolsey, L., Mannion, J., Williams, R. D., Steffen, W., Aruguete, M. S., Evans, M. W., Spradley, B. D., Jacobson, B. H., Edwards, W. W., Kensinger, W. S., ve Beck, N. C. (2013). Understanding emotional and binge eating: From sports training to tailgating. The Sport Journal, 16, 1-16s
Related Posts
MÜZİK VE RUHSAL İYİLEŞME
Müzik, insanlık tarihi boyunca bizi ruhen ve bedenen rahatlatan, hastalıkların...
TOURETTE SENDROMU
Tourette sendromu, motor ve vokal tiklerle karakterize olan, çocukluk çağında...
Bipolar Bozukluğun Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkileri
Kişinin erken dönemde bipolar bozukluğa sahip olduğunu öğrenmesi, kişi için çok...
Savaşın Asker Üzerindeki Psikolojik Etkisi – TSSB
Ülkeler arasındaki ilişkiler ulusal çıkarların korunması ile ilgilidir. Bu...